Jakie psy są zdrowsze, rasowe czy kundelki? Temat różnicy w zdrowiu psów rasowych i kundelków wzbudza spore emocje. Opiekunowie kundelków (sami posiadamy dwa psy z adopcji) twierdzą, że psy rasowe są bardziej podatne na choroby, a najzdrowsze są psy nierasowe. Co więcej, czasami wręcz zarzuca się hodowcom nie zwracanie uwagi na choroby, które to rzekomo występują coraz częściej u psów rasowych.  Z kolei opiekunowie psów rasowych nie widzą takiej zależności i często dochodzi do burzliwej wymiany zdań. Jak jest w rzeczywistości? Postanowiliśmy dotrzeć, jak zwykle, do opracowań naukowych, które dotyczą tego zagadnienia.

Zdrowsze psy rasowe czy kundelki?

Przeanalizowaliśmy badanie częstotliwości i dystrybucji 152 wariantów chorób genetycznych u ponad 100 000 psów rasowych i kundelków.

Oprócz w/w opracowania jest bardzo mało badań dotyczących dziedziczenia chorób genetycznych u psów nierasowych. Jest to o tyle niekorzystne, że utrudnia pracę weterynarzy, którzy mieliby wskazówkę do szybszej i prawidłowej diagnostyki. Jednak, w tym opracowaniu posłużono się badaniem przesiewowym wariantów genetycznych związanych z zaburzeniami mendlowskimi. Próbki pobrano od 83 000 psów nierasowych oraz od 18 000 psów rasowych z 330 ras.

Jak widać w poniższej tabeli – rozkład poszczególnych wariantów (badano 152 warianty)  wskazuje, że większość alleli chorobowych jest nieobecna lub rzadka w ogólnej populacji psów.  Większość zaburzeń (80) stwierdzono przynajmniej raz w obu grupach psów. 34 warianty były obserwowane tylko u kundelków, 13 tylko o psów rasowych, a 25 wariantów nie wystąpiło ani razu w badaniu.

 

U 40,5% psów stwierdzono co najmniej jedną chorobę (osobnik chory lub nosiciel) w swoim genomie, a maksymalna liczba wariantów chorobowych u psów wynosiła 5.

Różnice nie są duże, ale jednak są. 'Wygrywają’ tu nieznacznie psy rasowe. Zaś częstotliwość i liczba wariantów chorobowych jest odrobinę mniejsza niż u kundelków.

Co wykazało badanie zdrowia psów? Psy rasowe czy kundelki są zdrowsze?

W badaniu potwierdzono także, że część mutacji dotyczy praktycznie tylko jednej specyficznej rasy. Np.

Lagotto Romagnolo –  padaczka młodzieńcza [częstotliwość nosicieli w rasie 28,3%, nieobecna u innych psów]

Coton de Tulear – psia wieloogniskowa retinopatia [częstotliwość nosicielstwa w rasie 15,8%; nieobecna u innych psów]

Pudel standardowy – encefalopatia noworodkowa z napadami drgawkowymi [częstotliwość nosicielstwa w tej rasie 16,8%; obserwowana tylko u jednego psa rasy mieszanej]

Nowofundland – cystynuria typu IA [częstotliwość nosicielstwa w rasie 14,9%; obserwowana tylko u jednego psa rasy mieszanej]

Curly Coated Retriever – Choroba spichrzeniowa glikogenu, Typ 3a [częstotliwość nosicielstwa w rasie 8,3%; obserwowana tylko u jednego psa rasy mieszanej]

Terier Brazylijski – mukopolisacharydozy VII [częstotliwość nosicielstwa w rasie 25,3%; brak u innych psów]

Spaniel Clumber i Sussex – niedobór fosfatazy dehydrogenazy pirogronianowej 1 [częstotliwość nosicieli w razie 30,4%; nieobecny u innych psów]

 

Co więcej, u kundelków zaobserwowano również choroby, które niemal całkowicie wyeliminowano u psów rasowych poprzez odpowiednią selekcję hodowlaną.

 

Jakie 'wadliwe’ geny najczęściej noszą psy?

Testowany wariant choroby	Kundelki	Rasowe
	Częstość alleli choroby [%]	Częstość alleli choroby [%]
Mielopatia zwyrodnieniowa (DM)	7,8	5,4
Progressive Retinal Atrophy, crd4/cord1	3,7	1,5
PRCD -PRA	3,4	1,7
Hiperurykozuria (HUU)	2,1	1,3
CEA	1,6	1,0
EIC	1,1	1,0
Oporność wielolekowa ( wariant genu MDR1)	1,0	1,0
Choroba von Willebranda typu 1	0,8	1,4
PLL	0,6	0,8

W przytoczonym badaniu można znaleźć obszerniejszą listę badanych wariantów genów.

Zatem, które psy są zdrowsze? Rasowe czy kundelki?

Naukowcy odkryli, że większość chorób dziedzicznych występuje równie często u kundelków co u psów rasowych. Są to te same choroby. Dodatkowo, ok. 40% psów (rasowych i kundelków), które przebadano cierpiało (lub było nosicielem) na co najmniej jedną chorobę, którą brano pod uwagę w tym badaniu.

Czy to „dobry” wynik dla psów rasowych i hodowców, którzy bronią swoich racji? Niekoniecznie!

Psy rasowe do rozrodu są selekcjonowane (przynajmniej powinny być), również pod kątem chorób dziedzicznych. Skoro więc nie ma istotnych różnić między kundelkami, a selekcjonowanymi psami rasowymi co do częstotliwości i rodzaju chorób dziedzicznych… to coś ewidentnie nie idzie tak jak powinno. Z drugiej strony nie mają racji ci, którzy opowiadają, że psy rasowe są częściej obciążone genetycznie.

Kliniczne objawy chorób dziedzicznych u kundelków

Istotne, abyśmy zrozumieli, jak określać ryzyko chorób genetycznych i ich objawy kliniczne wśród psów ras mieszanych. Podczas badania przeprowadzono wywiady z właścicielami psów mieszanych, aby ustalić, czy wśród psów zagrożonych rozwojem choroby wystąpiły objawy kliniczne tych schorzeń. W ten sposób ustalono np. że pies mieszanych ras aporterów i sportowych zagrożony genetycznie zapaścią wywołaną wysiłkiem fizycznym, rzeczywiście doświadczał zapaści podczas ćwiczeń czy zabaw. Jednak podczas wizyty w lecznicy nie ustalono przyczyny złego samopoczucia zwierzęcia. Diagnozę ustalono dopiero dzięki badaniom genetycznym psa.

Innym przypadkiem był pies mieszaniec, u którego w badaniach genetycznych stwierdzono gen odpowiedzialny za ataksję rdzeniowo-móżdżkową. W swoich pokoleniach miał psy ras m.in. pudla miniaturowego, yorkshire terriera, innych psów mieszanych, a także parson russell terriera. Opiekun psa potwierdził (również na nagraniach wideo), że pies wykazuje część objawów typowe dla tej choroby, jednak dotychczas nie postawiono diagnozy. Badania genetyczne zmieniły to.

Kolejnym przypadkiem był pies mieszanych ras, u którego badania wykazały dwie kopie mutacji dysplazji szkieletowej, typowe dla labradorów, choć w jego historii pokoleniowej nie znaleziono osobnika tej rasy. Pies jednak wykazywał objawy kliniczne, jak nieproporcjonalna karłowatość. Początkowo podejrzewano u psa wariant chondrodysplazji, jednak test na tę mutację był negatywny.

Choroby dziedziczne u psów nierasowych

Podczas badania kundelków oraz ich genomów zauważono istotną cechę. W wielu przypadkach chorych psów poziom homozygotyczności niektórych genów był zaskakująco wysoki. Badacze wywnioskowali, że powodem mogło być zbyt bliskie pokrewieństwo kojarzonych zwierząt. W szczególności na taką możliwość wskazywał fakt, że wiele homozygotycznych kopii genów dotyczyło bardzo rzadkich chorób. Jako ciekawostkę można podać, że podczas badań wzięto pod uwagę kilka osobników psów dingo, wilków szarych oraz kojotów, u których przeprowadzono testy na obecność wariantów chorób psów. 1 z 13 testowanych psów dingo był nosicielem mielopatii zwyrodnieniowej. Wszystkie pozostałe osobniki tych gatunków nie posiadały żadnych mutacji genowych chorób wykrywanych u psów.

Wnioski z badania. Zdrowsze psy rasowe czy kundelki?

Genetyczne badania przesiewowe mogą okazać się bardzo przydatne, zarówno w selekcji hodowlanej psów, jak i diagnostyce i leczeniu weterynaryjnym. Dotyczy to zarówno psów rasowych i kundelków. Zarówno każdy pies, człowiek, czy inna istota żywa może nosić w swoim genomie wiele szkodliwych mutacji. Niektóre z chorób genetycznych nie muszą być jednocześnie chorobami, które będą przenoszone z pokolenia na pokolenie, tak jak i ich przyczyna nie zawsze musi wynikać z genów przekazanych przez rodziców. W przypadku psów, zarówno rasowych, jak i mieszanych w tym szerokim badaniu pokazano, że istnieje blisko 30 najczęściej występujących zaburzeń chorobowych. Jeśli edukacja weterynaryjna i hodowlana skupi uwagę wokół tych chorób, ich diagnostyka, leczenie oraz eliminowanie będzie znacznie prostsze. Czy to oznacza, że uda się je całkowicie wyeliminować? Niestety nie.

Eliminowanie chorób z populacji psów

Oczywiście, jeśli hodowcy będą mieć możliwie szeroką wiedzę na temat chorób genetycznych psów, zwłaszcza tych najczęściej występujących w danej rasie, będą mogli podjąć odpowiednie działania. Wykonując badania genetyczne na najczęściej występujące choroby genetyczne w danej rasie można określić, czy dany osobnik jest nosicielem danej choroby, cierpi na nią, czy też jest od niej wolnym. Eliminując z hodowli psy, które nie są wolne od chorób możemy istotnie wpłynąć na częstotliwość pojawiania się ich w populacji. Zmutowane allele najpewniej nadal pozostaną w populacji ras mieszanych, jednak psy rasowe nie będą już na nie zapadać.

Bibliografia:

Frequency and distribution of 152 genetic disease variants in over 100,000 mixed breed and purebred dogs;  Jonas Donner and others, 2018; open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License

Tagi: alergia, choroby, dziedziczne, genetyka, jrt, pies, psa, psy, zdrowie