Włos psa, sierść psa

 2020-11-08
      Brak komentarzy
      mgr inż. Paweł Rajtar

ZARYS OGÓLNY, SIERŚĆ PSA

Włosy są cechą ssaków. U większości gatunków na ciele rozrzucona jest gruba sierść, z wyjątkiem warg i innych otworów oraz powierzchni stóp. Włosy przechodzą w różne ich stopnie, a u psów rozróżnia się trzy:

  • włos okrywowy (A i B), przeważnie sztywne włosy ochronne, szeroki rdzeń, cienka kora włosa, lub jak w wariancie (B) rdzeń i kora proporcjonalnych wymiarów, zewnętrzna powierzchnia to łuszczący się naskórek,
  • podszerstek (C) – włos znajdujący się pod włosem okrywowym, przylega do skóry, stanowi barierę dla wody i utraty ciepła przez psa, cienki rdzeń okryty jest łuszczącym się naskórkiem, brak kory,
  • włosy czuciowe związane z receptorami dotyku- ograniczone rozmieszczenie na ciele, są modyfikacją włosów okrywowych,
Rodzaje włosów psa
Rys.1. Rodzaje włosów psa

Włosy ochronne układają się równomiernie w szerokich pasach, nadając sierści gładki wygląd zmieniony jedynie przez miejsca, w których zbiegają się różne strumienie i łączą lub odbiegają od siebie.  Regularność układu jest ważna, ponieważ ułatwia spływ deszczu i zapobiega wychłodzeniu psa. Czasami zdarza się, że zwierzęta rodzą się z zaburzoną okrywą włosową, a w efekcie zmniejsza się wytrzymałość psa na trudne warunki pogodowe. W niektórych rasach jest to cecha pożądana, coś co wyróżnia daną rasę. Istnieją psy, które nie posiadają podszerstka, przyjęło się o nich mówić 'psy z włosem’, co nie jest prawidłowe, bo również psy z podszerstkiem tak samo posiadają włosy.

W kolejnym wpisie omówimy temat „alergii na psią sierść” – fakty i mity.

BUDOWA OKRYWY WŁOSOWEJ PSA

Każdy włos wyrasta z maleńkiego wgłębienia lub mieszka, z którego wystaje ponad powierzchnię skóry. Pęcherzyk rozwija się z ektodermalnego pąka jeszcze w życiu płodowym, na embrionalnym etapie życia. Oprócz formowania włosów gałęzie pąków powodują wzrost do gruczołów skórnych.

Pączek tworzy bulwiaste rozszerzenie,  tworząc mieszek włosowy. Komórki nabłonkowe przylegające do brodawki namnażają się, tworząc budulec włosa; wyprodukowane ogniwa łączą się, tworząc prymitywny włos, który rośnie przez środek pąka, aż wzniesie się powyżej naskórka na powierzchnię skóry. Jego przejście następuje przez gruczoły łojowe,  taki układ pozwala na to, aby włos zyskał oleistą powłokę ochronną.

W istocie, włos składa się z elastycznej kolumny o zwartej konsystencji i mocno zrogowaciałymi, a zatem martwymi komórkami nabłonka. Ich układ pozwala na rozróżnienie rdzenia, kory i zewnętrznego „łuszczącego się” naskórka (rys.1.). Proporcje części i szczegóły ich rozmieszczenia różnią się i pozwalają na mikroskopowe oznaczanie pochodzenia próbki włosów. Ogólnie włosy o grubym rdzeniu są proste i raczej kruche, podczas gdy te, w których dominuje kora są silniejsze i bardziej giętkie.

Upraszczając można stwierdzić, że włos znajdujący się pod skórą, jest z nią połączony mięśniem. Mięsień ten może być stymulowany przez np. niskie temperatury otoczenia. Powoduje to podniesienie włosów do pozycji bliskiej pionu (w normalnej pozycji włosy są pod ukosem). Podniesiony włos zatrzymuje większą ilość powietrza i poprawia izolację od warunków zewnętrznych. Podobny efekt występuje podczas agresywnych zachowań i podczas walki. Następuje wówczas reakcja współczulnego układu nerwowego, a włosy na szyi i plecach unoszą się, co nadaje psu groźniejszy wygląd.

Włosy mają określoną długość życia, jeden pies gubi je szybciej, a drugi wolniej. U ludzi proces ten przebiega cały czas, jeden włos wypada, drugi jest budowany na jego miejsce. U psów proces ten jest ściśle związany z długością dnia, porą roku i dużym spadkiem/podwyższeniem temperatur (proces ten reguluje szyszynka). Dotyczy to dużej ilości włosów psa jednocześnie, ale nigdy nie dojdzie do całkowitego wyłysienia. Zrzucanie sierści jest najbardziej widoczne u zwierząt dzikich, ale również psy udomowione, zwłaszcza takie które są wystawiane na warunki atmosferyczne, a właściciel nie dba regularnie o pielęgnację- psy takie gubią duże ilości włosów.

Sezonowa wymiana włosów zaczyna się od spowolnienia rośnięcia włosów istniejących. Jak już wspomniano, głównym bodźcem do zmiany są zmiany temperatur, ale również odżywianie psa oraz długość nocy i dnia.

Cykl życia włosa, linienie

Cykl 'życia włosów’ dzieli się na:

  • Anagen (A) – w pełni funkcjonalny mieszek włosowy,
  • Katagen wczesny (B) – macierz włosa i mieszek zaczynają zanikać,
  • Katagen późny (C) – dalsze zanikanie pęcherzyka, włos coraz bardziej wysuwa się nad skórę,
  • Telogen (D) – powstaje nowa macierz włosa, stary włos wystaje maksymalnie ponad skórę,
  • Anagen wczesny (E) – nowy włos zaczyna rosnąć i pomału wydostaje się na powierzchnię skóry, stary włos wypada
Rys.2. Cykl życia włosa psa, 1- korzeń włosa, 2-mieszek włosowy, 3-gruczoł łojowy, 4-mięsień, 5- nowa macierz włosa, 6-wyrasta nowy włos
Włos dorosłego psa
Rys.3. Włosy dorosłego psa. U psów i kotów kilka włosów ma jeden otwór mieszkowy. Włos centralny jest włosem okrywowym, pozostałe stanowią podszerstek.

 

Włosy czuciowe psa

Włosy czuciowe (dotykowe) są znacznie grubsze i wystają ponad pozostałe włosy. Większość znajduje się na twarzy, nad górną wargą i wokół oczu. Różne gatunki zwierząt mogą je mieć inaczej rozmieszczone. Włosy te są głęboko zakorzenione w warstwie podskórnej, a mogą również sięgać mięśni. Podstawa włosa otoczona jest zatokami wypełnionymi krwią. Krew ta zmienia ciśnienie pod wpływem odebranej fali (akustycznej, wibracji). Włosy czuciowe rosną jako pierwsze, jeszcze przed włosami okrywowymi. Na ich podstawie można stwierdzić wiek embrionu. Zwykłe włosy okrywowe również w pewnym stopniu 'czują’, a jest to możliwe przez połączenie ze skórą, poprzez jej bardziej rozproszone receptory.

JRT, PRT

Standard ZKwP/FCI stanowi w przypadku JRT:

„Sierść może być gładka, szorstka lub drutowata. Odporna na wpływy atmosferyczne. Nie może być korygowana (skubana) aby nadać psy wygląd gładkowłosego lub o włosie drutowatym. Umaszczenie białe MUSI dominować, ze znaczeniami czarno podpalanymi, czarnymi lub rudymi. Te mogą być od jasnopłowych, po bardziej intensywne, kasztanowe.”

Standard ZKwP/FCI w przypadku PRT:
„Sierść: twarda z natury, zwarta, prosta, przylegająca i gęsta, tak u odmiany krótko, jak i szorstkowłosej. Brzuch i spód tułowia są owłosione. Sierść trymowana ma sprawiać wrażenie naturalnej. Maść: całkowicie biała lub z przewagą bieli, z łatami barwy płowej, cytrynowej lub czarnej. Mogą występować wszelkie kombinacje tych trzech barw. Preferowane są kolorowe znaczenia nie wychodzące poza głowę i nasadę ogona.”

 

bibliografia: