O właściwym żywieniu psa mówi się już coraz częściej i coraz więcej. Właściciele czworonogów chętniej odchodzą od żywienia swoich pupili tanimi karmami (często przygotowywanymi z odpadów i substancji szkodliwych), a coraz sięgają po wartościowe karmy dla psów. Czy jednak wiemy, dlaczego odpowiednie żywienie jest tak ważne? Czy dieta psa może mieć wpływ nie tylko na ogólne zdrowie i kondycję czworonoga, ale również na jego narządy wewnętrzne, układ kostny, czy też zachowanie?

Co może pójść nie tak?

Kluczowym procesem jest metabolizm zwierzęcia, który podczas trawienia pokarmu przyjmuje wszystkie niezbędne dla siebie składniki odżywcze. Podczas przemiany materii uwalniana jest również energia, której nasze zwierzaki potrzebują. Wszystko to dzieje się przy udziale hormonów, różnych enzymów, witamin, a także układu nerwowego. Jeśli którykolwiek, nawet pojedynczy czynnik zawiedzie, w konsekwencji mogą ujawniać się różnego typu choroby i problemy. Najczęściej zaczyna się od zwykłych niedoborów. Wraz z upływem czasu może rozwijać się naprawdę groźna choroba, która znacząco będzie wpływać na życie naszego pupila.

Dieta, a rozwój układu kostnego

Najistotniejsze, co powinien wiedzieć każdy z nas to to, że kość jest szczególną tkanką, która przez całe życie ulega wielu zmianom. Kształtuje się już w życiu płodowym, a przez pierwsze 12 miesięcy życia naszego pupila przyrasta, kształtuje się i wzmacnia. Kształtuje się również cały układ kostny psa. Jednak po ukończeniu pierwszego życia zwierzęcia procesy nie zwalniają. Przez całe życie dochodzi do zmian w kościach, modelowania ich, jak i usuwania pewnych składników i zastępowania nowymi. W szkielecie psa znajdują się dwa rodzaje kości: kości korowe (które tworzą cały szkielet) oraz kości beleczkowe (które odpowiadają za aktywność metaboliczną kośćca zwierzęcia). Szacuje się, że w przypadku psów ras małych i średnich najistotniejszy jest okres pierwszych 12 miesięcy życia zwierzęcia. W tym okresie szkielet psa rozwija się, wzmacnia i magazynuje wapń, magnez, fosfor oraz cynk.

Najistotniejszym w budowie szkieletu psa jest wapń. Bez jego właściwej podaży zwierzę nie zdoła uformować silnego, mocnego kośćca. Aż 99% rezerw wapnia w organizmie zwierzęcia magazynowanych jest w szkielecie. Dlatego tak istotne jest, aby na każdym etapie swojego życia pies otrzymywał właściwą ilość tego minerału oraz by nie dopuszczać do zaburzania równowagi mineralnej w organizmie.

Minerały w diecie psa

Prócz wapnia, bardzo istotnym dla prawidłowego funkcjonowania układu kostnego psa jest właściwym poziom witamin z grupy D. Nasi pupile nie są w stanie samodzielnie wytwarzać odpowiedniej dawki tej witaminy, dlatego należy dostarczać ją wraz z ich dietą. Kiedy zostanie dostarczona wraz z pożywieniem, może być aktywowana w nerkach zwierzęcia (dzięki hormonom), a wówczas będzie wspomagać organizm psa do wchłaniania wapnia.

Fosfor stanowi kolejny, niezwykle istotny pierwiastek w organizmie zwierzęcia. W dużych ilościach wchodzi w skład kości i podobnie jak wapń, stymulowany jest przez witaminę D. Warto również zaznaczyć, że zbyt duża ilość fosforu może doprowadzić do wypierania wapnia z organizmu. Będzie to bardzo destrukcyjnie wpływać nie tylko na układ kostny psa, ale również na cały organizm.

Zwłaszcza w okresie wzrostu, bardzo ważną rolę odgrywają hormony. Stymulują i hamują wzrost, wpływając przy tym na cały układ kostny psa. Zbyt powolny wzrost może powodować karłowatość u zwierzęcia, natomiast zbyt szybki wzrost szkieletu może skutkować przedwczesnym zanikiem chrząstek wzrostowych. W każdym z tych przypadków, nieprawidłowości hormonalne mogą uwidocznić się właśnie w budowie anatomicznej naszego pupila.

Witaminy w prawidłowej diecie psa

Witaminy są niezbędne do wzrostu i podtrzymania funkcji życiowych wszystkich organizmów. Najlepszym ich źródłem w diecie psa są rośliny i bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym oraz tkanki innych zwierząt. W obecnych czasach praktycznie wyeliminowano już całkowity brak witamin w organizmach psów, jednak niedobory nadal są dość często spotykane. Niedobory witamin mogą być spowodowane niewłaściwym odżywianiem zwierzęcia, niewłaściwym przyswajaniem witamin z pokarmu, jak również wyniszczeniem bakterii jelitowych (np. spowodowane przyjmowaniem antybiotyków). Jednakże, niekontrolowana suplementacja witamin może doprowadzić do bardzo nieprzyjemnych schorzeń. Z tego względu nie należy suplementować witamin bez konsultacji z weterynarzem.

Zapobiec niedoborom i nadmiarom witamin i minerałów w diecie psa możemy wyłącznie podając właściwie zbilansowany pokarm. Dieta powinna być właściwie dobrana do wieku psa, jego wielkości oraz aktywności życiowej. Do witamin, na które powinniśmy zwrócić szczególną uwagę, prócz witaminy D, są witaminy: A, C, B₁₂ oraz K.

Witaminy najważniejsze dla układu kostnego

Mianem witaminy A określa się związki chemiczne z grupy retinoidów. W organizmie psa pełni wiele ważnych funkcji. Wpływa między innymi na wzrost i rozwój, bierze udział w metabolizmie białek i hormonów, a także bierze udział w tworzeniu kości.

Witamina C występuje w różnych rodzajach. Organizm psa jest w stanie wytworzyć samodzielnie minimalną ilość tej witaminy, która jest niezbędna do przetrwania organizmu. Uważa się, że zdrowemu psu nie powinno się podawać dodatkowych ilości witaminy C, która ma za zadanie przede wszystkim wspierać odporność, brać udział w wytwarzaniu kolagenu, a także wpływać na funkcjonowanie wszystkich tkanek łącznych. Warto również zaznaczyć, że witamina C przyspiesza gojenie ran, a także zrastania uszkodzonych kości.

Kolejną ważną witaminą jest witamina B₁₂, którą pies może pozyskać w diecie dzięki produktom pochodzenia zwierzęcego. Jest jedyną witaminą rozpuszczalną w wodzie, którą organizm zwierzęcia może magazynować w wątrobie oraz mięśniach. Dzięki temu jej zasoby mogą utrzymywać się w organizmie nawet przez kilka lat. To bardzo istotne, gdyż pełni ona wiele ważnych funkcji, w tym również jest ważna dla układu kostnego psa. Odgrywa rolę w aktywności komórek kostnych, które tworzą kości, a także uczestniczy w przemianach węglowodanowych, białkowych oraz tłuszczowych.

Wśród witamin rozpuszczalnych w tłuszczach wskazać należy także witaminę K, która ma istotny wpływ na układ kostny psa. Wchłanianie tej witaminy odbywa się w jelitach zwierzęcia i uzależnione jest od mikroflory jelitowej. W przypadku zaburzeń może dochodzić do niskiego przyswajania, co będzie miało wpływ na funkcjonowanie organizmu. Jednak minimalna niezbędna dawka jest bardzo niewielka, dzięki czemu u zdrowych psów niedobory tej witaminy nie są obserwowane. Witamin K pełni w pełni ważną rolę w mineralizacji kości, utrzymaniu równowagi wapniowej w organizmie. Uważa się, że witamina K umożliwia prawidłowe funkcjonowanie całego układu kostnego psa.

Układ kostny psa – dieta idealnie zbilansowana

Zachowanie właściwej równowagi w organizmie jest bardzo ważne. Wystarczy, że któregoś z minerałów, witamin czy hormonów będzie zbyt wiele, za mało lub zupełnie braknie, aby ucierpiał na tym cały organizm. Zdrowe zwierzę powinno poradzić sobie z krótkotrwałymi wahaniami. Jeśli jednak przez długi czas będzie utrzymywać się taki stan, organizm przestanie prawidłowo funkcjonować. Pies zacznie mieć poważne problemy ze zdrowiem. Codzienna dieta powinna zawierać możliwie jak najwięcej różnorodnych składników żywieniowych, w tym: białek, tłuszczy, witamin i minerałów. Istotna jest też ilość tych składników do wieku zwierzęcia. W przypadku psów małych i średnich należy podawać karmę dedykowaną szczeniakom przez pierwsze 12 miesięcy życia. W wieku starszym, gdy pies przestaje być tak aktywnym, warto pomyśleć o karmie dla seniorów.

Otyłość psa i jej wpływ na układ kostny psa

Niezbędne jest także podawanie karmy we właściwych ilościach. Jeśli doprowadzimy do otyłości zwierzęcia, nie wpłynie to na sam jego wygląd, ale na zdrowie psa. Niekorzystnie odbije się na jego narządach wewnętrznych, jak również na szkielecie. Należy przyjąć, że zdrowszą dla psa jest niewielka niedowaga, niż mała nadwaga. Szczególnie w okresie szczenięcym, młodzieńczym, jak i starszym należy unikać dodatkowych kilogramów. Zbyt duża masa u szczeniaka może uszkodzić rozwijający się układ kostny, przez co nasz pupil do końca swoich dni będzie borykać się z wieloma problemami. Z kolei psy starsze o zbyt dużej masie ciała mogą zacząć cierpieć z powodu zwyrodnień stawów. Może również dochodzić do złamań i kontuzji, na co wpływ ma m.in. rozrzedzenie struktury kości, co następuje z wiekiem.

Równowaga gospodarki wapniowo-fosforanowej

Nieprawidłowo zbilansowana dieta zwierzęcia często dochodzi do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. To zaś spowoduje, że organizm ulegnie całkowitemu rozregulowaniu, a efektem tego może być niewłaściwy wzrost i rozwój psa, ale również różnego typu deformacje kostne. Wśród psów, u których stwierdzono tego typu zaburzenia można zaobserwować m.in. demineralizację kości, osłabienie układu kostno-szkieletowego, kulawiznę, zahamowanie wzrostu, deformacje kości, słabo rozwinięty kościec, zbyt duży wzrost połączony ze zbyt cienkimi i długimi kośćmi, zwężenie klatki piersiowej i wiele innych.

Zdarza się, że właściciele czworonogów nieświadomie sami wpływają na problemy zdrowotne swoich pupili. Stosowanie wartościowej karmy jest warunkiem zdrowia psa. Bez względu na to, czy decydujemy się na dietę typu B.A.R.F., czy gotowe karmy mokre lub suche, powinniśmy postarać się wybrać możliwie najlepszą, która dostarczy psu wszystkich niezbędnych składników. Pamiętajmy przy tym, by nie podawać psu innych pokarmów. Codzienne serwowanie nabiałów, jajek, czy mięsa jako frykasów, obok karmy podstawowej prędzej czy później odbije się negatywnie na zdrowiu zwierzęcia. Podobnie jak niekontrolowane suplementowanie witaminami. Jeśli wybraliśmy dla psa karmę gotową, pozostańmy przy niej. Dodatkowe smakołyki podawajmy bardzo rzadko. Jeśli chcemy wykorzystać dietę B.A.R.F., poradźmy się w tej kwestii fachowca.

 

Bibliografia:

• Koenig H.E. Veterinary Anatomy of Domestic Mammals, 2007
• dr inż. Olga Lasek, „ Żywienie psów starszych”, Katedra Żywienia, Biotechnologii Zwierząt i Rybactwa Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, 2019
• Jerzy Monkiewicz, Jolanta Wajdzik, „Kynologia wiedza o psie”, wyd.: Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, 2010
• Linda P. Case, Pies Zachowanie Żywienie i Zdrowie, wydawnictwo: Galaktyka, 2010.